Regie: Joel Schumacher | 125 minuten | actie, thriller, avontuur, fantasie | Acteurs: Arnold Schwarzenegger, George Clooney, Chris ODonnell, Uma Thurman, Alicia Silverstone, Michael Gough, Pat Hingle, John Glover, Elle Macpherson, Vivica A. Fox, Vendela Kirsebom, Jeep Swenson
“Holy Barracuda, Batman! Wat is er van je geworden?” Een mogelijk antwoord op deze vraag, die zich bij het zien van ‘Batman and Robin’ goed zou kunnen aandienen, is: een zielloos stuk Happy Meal-speelgoed. Regisseur Joel Schumacher geeft persoonlijk toe op het audiocommentaar bij de blu-ray van de film, dat veel keuzes puur door commercie waren ingegeven. Eerlijk, dat wel, maar het maakt de film er niet beter op. Schumacher vond het geweldig om zoveel mogelijk “toys” te ontwerpen voor de film, en hij had ook het idee dat dit van hem – en van een sequel [op zijn eigen ‘Batman Forever’ van twee jaar eerder] verwacht werd. Alles moet groter en spectaculairder zijn. En er moet veel merchandise verkocht kunnen worden. Dus krijgt Schwarzeneggers Mr Freeze een pak dat het goed doet in de speelgoedwinkel op een actiefiguurtje. Een pak dat ineens voorzien blijkt te zijn van uitklapbare vleugels, à la Buzz Lightyear uit ‘Toy Story’, wat geopenbaard wordt in een scène waarin Batman en Robin de koele kikker in de lucht op een soort surfboard achtervolgen, nota bene “cowabunga!” uitroepend. Het feit dat er een uitbundige, uitgesproken debiele film wordt gemaakt is echter het probleem niet. Als er louter naar dit doel wordt toe gewerkt kan deze benadering een lichte cult- of pulpklassieker opleveren. Het probleem is dat ‘Batman and Robin’ zo spanningsloos is, tenenkrommende dialoog bevat, en acteurs die misschien bekend zijn, maar die ofwel verkeerd gecast zijn, ofwel geen idee lijken te hebben waar ze mee bezig zijn.
De grootste miskleun is toch wel het personage van Mr. Freeze in combinatie met de abominabele vertolking door onze favoriete gouverneur, Arnold Schwarzenegger. Hij krijgt gevatte one-liners toebedeeld als “Cool party”, “chill!”, “freeze!”, “My heart only thaws for my wife”, om de toeschouwer maar niet te laten vergeten dat hij Mr. Freeze is en van, ahem, zelfspot houdt. Of zoiets. Het is in ieder geval te flauw voor woorden en Schwarzenegger weet zich totaal geen raad met deze snedige opmerkingen, hoewel hij toch al behoorlijk wat gewend is. Hij moet hier toch wel de slechtste performance ooit ten beste geven. Nu is hij niet bepaald een begenadigd acteur te noemen, maar in spierballenfilms als ‘Commando’, ‘Predator’, ‘Terminator’, of ‘Conan the Barbarian’ komt hij prima tot zijn recht. Dan is hij de held die kan vertrouwen op zijn spieren en af en toe een ironische opmerking maakt. Als schurk Mr. Freeze, in zijn speelgoedpak en met zijn zilveren bodypaint en contactlenzen is hij te erg uit zijn element. Als ‘Batman Forever’ de eerste film van de Oostenrijkse bodybuilder zou zijn geweest was zijn carrière waarschijnlijk nooit van de grond gekomen. Het enige interessante van zijn personage is dat hij wat dramatisch gewicht heeft gekregen. Hij probeert namelijk diamanten te stelen om de behandeling te kunnen financieren van zijn vrouw, die aan een zeldzame ziekte lijdt. Maar veel pathos weet Freeze niet op te wekken vanwege zijn belachelijke acties, dialoog, en dat vreselijke acteerwerk.
Uma Thurman doet het op acteervlak wat beter – ze is ook over-de-top, maar lijkt tenminste in haar eigen waanzin te geloven – en haar Poison Ivy zorgt voor de sporadische interessante momenten in de film. Maar ook haar personage laat te wensen over. Haar motivatie om Batman te gronde te richten – ze wil planten laten zegevieren boven mensen – en haar krachten te bundelen met Freeze is niet erg geloofwaardig. Of in ieder geval niet boeiend. En wanneer beide schurken geen spanning of interesse weten op te wekken, is er weinig wat nog redding zou kunnen bieden.
De casting van George Clooney als Batman/Bruce Wayne is ook een misstap. Bij vlagen is hij misschien charmant, maar zijn zelfgenoegzame grijns en onvermogen om echt in de huid van de vleermuisman te stappen, zorgen ervoor dat de kijker toch vooral de acteur George Clooney blijft zien. Zijn personage biedt dit keer ook geen boeiend houvast voor de kijker. De strijd met Robin voelt geforceerd aan, en zijn romance met Elle MacPherson heeft inhoudelijk niets van waarde in zich. Alicia Silverstone als Batgirl is een behoorlijk zinloze toevoeging aan de cast, en leeft in de veronderstelling dat pruilend met je lipje trekken hetzelfde is als acteren.Het enige goede van de aanwezigheid van Silverstone’s personage is dat ze butler Alfred vaker in beeld brengt, die, vertolkt door Michael Gough, één van de weinige figuren is in Schumachers Batman-films, die authentiek overkomt.
Het is niet zo dat er totaal geen eer te beleven is aan ‘Batman & Robin’. De door ijs gedomineerde sets zijn bruisend en groots, de aankleding creatief, de muziek van Elliot Goldenthal lekker bombastisch, en de kleurrijke neon-belichting geeft alles een uitbundige, vrolijke sfeer. En de blu-ray versie ziet er werkelijk oogverblindend uit: met een gedetailleerdheid en scherpte die alles nog eens extra van het scherm doet spatten. Daarbij is alles soms zo idioot, “kindvriendelijk”, of gewoon slecht, dat de film onbedoeld grappig wordt. Of het nu gaat om Alicia Silverstone’s droge oplepelen van haar tekst, de “koude” grappen van Freeze, of Batman die langs de staart van een dinosaurusgeraamte naar beneden roetsjt of samen met Robin de hielen tegen elkaar tikt, waarna er ineens schaatsen onder de schoenen verschijnen: er is toch nog regelmatig lol te beleven aan dit anderszins filmische wanproduct.
Bart Rietvink
Waardering: 1.5
Bioscooprelease: 7 augustus 1997
Tags: 1.5 sterren, actie, avontuur, Batman, fantasie, filmrecensent | Bart Rietvink, Razzie slechtste vrouwelijke bijrol, Razzies 1998, regisseur | Joel Schumacher, thriller